کد مطلب:22692 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:19

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

آيا افراط در عبادت خدا باعث تفريط نمي شود؟

دقيقاً همينگونه است كه افراط در عبادت به معناي انجام بيش از حد اعمال خاصي همچون نماز و روزه و دعا و ذكر كه اعمال عبادي ناميده مي شوند، خطر كشيده شدن به تفريط را در پي دارد. زيرا هر انساني ظرفيتي محدود دارد كه به اندازه معرفت و شناخت اوست اگر بيش از حدّ خود را مشغول اعمال عبادي بكند؛ هم آن عمل عبادي روح خود را كه حالت توجه و حضور و خشوع است، از دست خواهد داد و هم به انسان يك حالت كسالت و زدگي دست خواهد داد يعني عبادت را نبايد به روح تحميل كرد بلكه بايد آن را از روي ميل و در حال پذيرش روح، انجام داد سخن نوراني امام علي(ع) در اين زمينه بهترين چراغ هدايت است كه مي فرمايد: {Hانّ للقلوب اقبالاً و ادباراً، فاذا اقبلت فاحملوها علي النوافل، و اذا ادبرت فاقتصروها علي الفرائض؛H} {Mدلهاي انسانها در دو حالت متغيير قرار دارد گاهي حالت آبادگي و نشاط و روي آوردن دارد و گاهي حالت بي ميلي و روي برگرداندن، پس هنگامي كه ديديد دل نشاط و ميل دارد، علاوه بر واجبات به انجام مستحبّات وادارش كنيد و هنگامي كه روي بر گرداند، به انجام واجبات اكتفا كنيدM}»، {V(نهج البلاغه، حكمت 304)V}. اين كلام به خوبي نشان مي دهد كه حالت روح را بايد خيلي ملاحظه كرد به طوري كه حتي اگر عبادت هم بر روح انسان جنبه تحميل داشته باشد علاوه بر اينكه اثر نيك نمي بخشد اثر سوء نيز مي بخشد. تذكر: امّا توجه به يك نكته ضروري است و آن اينكه آنچه كه تا اينجا گفتيم در مورد عبادت به معناي اعمال خاصي همچون نماز و دعا و ذكر و امثال آن بود. امّا عبادت يك معناي وسيع تري هم دارد و آن اينكه: «هر عمل نيكي اعم از امور دنيوي، اخروي، فردي و اجتماعي كه به قصد تقرب به خدا و بخاطر رضاي خدا انجام شود، عبادت است. طبق معناي دوم، تمام حركات و سكنات و افعال و رفتار و گفتار و سكوت ما مي تواند عبادت باشد يعني اگر به قصد رضاي خداوند و تقرب به خدا باشد خوردن و خوابيدن و ازدواج و پوشيدن و آرايش نمودن و درس خواندن و كار كردن براي درآوردن مخارج خود و خانواده و تفريح و گردش رفتن و شوخي كردن و... عبادت خواهد بود و چقدر ضرر و خسران است كه انسان تمام اعمالش عبادت نباشد چرا كه تنها با نيّت درست و پاك، و مراقبت و كنترل بر درستي عمل مي توان تمام اعمال روزمره كه انجام آن اجتناب ناپذير است را عبادت و موجب قرب به خداوند قرار داد.